O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi

Bazel, Rotterdam va Stokgolm (BRS) Konvensiyalari tomonlari Konferensiyasida 170 mamlakatdan 1 600 dan ortiq ishtirokchi xavfli kimyoviy moddalar va chiqindilarni barqaror boshqarish bilan bog‘liq masalalar, shuningdek, xalqaro konvensiyalarning texnik qo‘llanmalarini o‘zgartirish bo‘yicha takliflarni muhokama qilishmoqda. 

O‘zbekistonning ushbu konferensiyadagi ishtiroki mamlakat ekologik xavfsizlik va chiqindilarni barqaror boshqarish sohasida xalqaro hamkorlikni mustahkamlashga intilayotganini anglatadi. Ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Bazel, Stokgolm konvensiyalari bo‘yicha majburiyatlarni bajarish doirasida milliy qonunchilik va institutsional mexanizmlarni takomillashtirish ustida faol ish olib bormoqda.

Yig‘ilishning Yuqori darajadagi segmenti — “Ko‘rinmasni ko‘rinadigan qiling” shiori ostida ifloslanish, sirkulyar iqtisodiyot va Konvensiyalar doirasidagi majburiyatlarni amalga oshirish bo‘yicha global harakatlarni rag‘batlantirishga qaratilgan. 

Tadbirning ochilish marosimida Jeneva kantoni Davlat kengashi raisi Natali Fontanet, BMT Atrof-muhit dasturi (UNEP) rahbari Inger Andersen, FAO rahbar o‘rinbosari Bet Behdol,  Bazel, Rotterdam va Stokgolm konvensiyalari ijrochi kotibi Rolf Payet nutq so‘zladi. Natali Fontanet o‘z nutqida BRS Konvensiyalarining sog‘liqni saqlash va atrof-muhitni muhofaza qilishdagi muhim rolini ta’kidlab, cheklangan resurslar va “ko‘p tomonlama hamkorlikka bo‘lgan jiddiy tahdidlar” sharoitida barcha ishtirokchilarni birgalikda harakat qilishga chaqirdi.

Inger Andersen esa xavfli kimyoviy moddalar va chiqindilar ta’sirining oldini olish bo‘yicha harakatlarni kuchaytirish, sanoatni xavfsiz va ekologik toza kimyoviy moddalar ishlab chiqishga jalb qilish, iqtisodiyotda aylanma bozorlarni rag‘batlantirish, kimyoviy moddalar va chiqindilarni kamaytirish uchun tegishli moliyaviy sharoitlar yaratish, shu bilan birga, sug‘urta kompaniyalari va banklar kabi boshqa sektorlardan moliya resurslarini jalb etish muhimligini ta’kidladi.
UNEP ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yildagi 2,1 mlrd tonna shahar hududlaridagi maishiy chiqindilar hajmi 2050-yilga borib 3,8 mlrd tonnaga yetishi mumkin. Bu esa insonlar va sayyora uchun yana bir jiddiy tahdid hisoblanadi.

Konferensiyada, shuningdek, qishloq xo‘jaligining inson salomatligi va atrof-muhitga tahdid solmasdan oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlaydigan barqaror o‘zgarishlarni amalga oshirish salohiyati, turli sohalar o‘rtasida integratsiyalashgan, hamkorlikka asoslangan yechimlar zarurligi qayd etildi.

Rolf Payet qo‘lga kiritilgan muhim yutuqlarga e’tibor qaratib, 206,8 mln AQSh dollarlik polixlorli bifenillarni (PXB) yo‘q qilish dasturini "inqilobiy yutuq" deb atadi. Shuningdek, xavfli kimyoviy moddalar va chiqindilar iqlim o‘zgarishi va bioxilma-xillikning yo‘qolishiga olib kelayotgani, bu esa yanada ko‘proq xavfli moddalarning tarqalishiga sabab bo‘ladigan “bo‘hton davri”ga (vicious circle) sabab bo‘lishi haqida gapirib, chora-tadbirlar hech qachon bu darajada shoshilinch bo‘lmaganligini ta’kidladi va vazirlarni ifloslanish, aylanma iqtisodiyot va davra suhbatlarida faol ishtirok etishga chaqirdi.

Konferensiya doirasida asosiy muammolar, jumladan, chiqindilarning transchegaraviy harakatini nazorat qilish tizimini takomillashtirish, shuningdek, kimyoviy moddalarning inson salomatligi va ekotizimga ta’sirini kamaytirish bo‘yicha sa’y-harakatlarni ko‘rib chiqish rejalashtirilgan.