O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi

 

“II Turkiy dunyo madaniyati forumi” hamda “Yangi O‘zbekistonda baxshichilik san’ati: zamonaviy tadqiqotlar va istiqbollar” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

PRESS-RELIZI

 

Xiva shahri                                                          2025-yil, 26–27-aprel

 

Xalqimizning milliy o‘zligini, qadimiy tarixi va tilini, uning hayot tarzi, an’ana va urf-odatlarini o‘zida mujassam etadigan, umumbashariy madaniyatning ajralmas qismi sifatida tan olingan baxshichilik san’atining ilmiy-nazariy va amaliy asoslarini chuqur o‘rganish va mustahkamlash, baxshichilik san’atini respublika va xalqaro miqyosida keng targ‘ib etish, shu sohada shakllangan ijodiy maktablarning o‘ziga xos ijro uslublari, an’analarini saqlash, o‘rganish, ularni yosh avlodga yetkazish alohida ahamiyat kasb etadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 14-maydagi “Baxshichilik san’atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4320-sonli qarorida ta’kidlanganidek, xalqimizning yuksak badiiy dahosi bilan yaratilgan ushbu noyob san’atni asrab-avaylash va rivojlantirish bo‘yicha mamlakatimizda muayyan ishlar amalga oshirilmoqda. Bu borada yurtimizda “Alpomish” dostonining ming yilligi keng nishonlangani, Termiz shahrida bu ulug‘ badiiy obida sharafiga, Samarqand shahrida atoqli baxshilarimiz xotirasiga bag‘ishlangan yodgorlik majmualari bunyod etilgani, davlatimiz tomonidan “O‘zbekiston Respublikasi xalq baxshisi”  faxriy unvoni ta’sis qilinganini qayd etish lozim.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xalqaro baxshichilik san’ati festivalini o‘tkazish to‘g‘risida” 2018-yil 1-noyabrdagi PQ-3990-son qaroriga muvofiq, har ikki yilda bir marta Xalqaro baxshichilik san’ati festivalini o‘tkazib kelinmoqda. Jumladan, Termiz shahrida  ilk marotaba 2019-yil I Xalqaro baxshichilik festivali o‘tkazilgan bo‘lib, unda 20 dan ortiq turli mamlakatdan folklorshunos olimlar ishtirok etgan. 2021-yil Nukus shahrida II Xalqaro baxshichilik festivali o‘tkazilgan bo‘lib, Qoraqalpog‘iston madaniyati va baxshichilik san’atining boy merosini namoyon etgan. Festival doirasida 30 dan ziyod mamlakat vakillari ishtirok etgan. 2023-yil III Xalqaro baxshichilik festivali Guliston shahrida 40 dan ziyod turli mamlakatning musiqashunos, folklorshunos, baxshilar va ijrochilarni bir yerga jamlagan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasining 2025-yil 19-fevraldagi 03-PA 1-2415/3-son topshirig‘i, O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirining 2025-yil 27-martdagi “IV Xalqaro baxshichilik san’ati festivaliga tayyorgarlik ko‘rish va uni yuqori saviyada o‘tkazish to‘g‘risida”gi 155-sonli buyrug‘i ijrosini taʼminlash hamda baxshichilik san’atini respublika va xalqaro miqyosda keng targ‘ib qilish, baxshichilik maktablarining o‘ziga xos ijro uslublarini “ustoz-shogird” an’analari asosida qayta tiklash va rivojlantirish maqsadida 2025-yilning 26-28 aprel  kunlari Xiva shahrida IV Xalqaro baxshichilik san’ati festivali doirasida “II Turkiy dunyo madaniyati forumi” hamda “Yangi O‘zbekistonda baxshichilik san’ati: zamonaviy tadqiqotlar va istiqbollar” mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman tashkil etildi. Mazkur anjumanda Rossiya, Turkiya, Ozarbayjon, Qirg‘iziston, Qozog‘iston kabi davlatlarning nufuzli ilm maskanlaridan tashrif buyurgan taniqli folklorshunos olimlar baxshichilik san’ati tarixi va jahon madaniyati taraqqiyotida tutgan o‘rni haqidagi qiziqarli ma’ruzalarini taqdim qildilar. Xususan, filologiya fanlari doktori, professorlar Karl Reichel, Fikrat Turkman, Eunkyung Oh, Hikmat Guliyev, Og‘uz Mehmet Ojal, Ismet Chetin, Anarboy Buldiboy, Selami Fidakor, Metin Ekiji, Talantali Bakchiyev, Gulnor Husainova, Aynur Ibrahimova kabi xalqaro miqyosda taniqli folklorshunos olimlar sohaning dolzarb muammolari haqida ma’ruza qildilar.

Shuningdek, anjumanda mamlakatimizning turli oliy o‘quv yurtlarida, ilmiy-tadqiqot institutlarida faoliyat yuritayotgan folklorshunos olimlar, baxshichilik va xalq og‘zaki ijodi masalalariga qiziquvchi tadqiqotchilar ham sohaga aloqador ilmiy-nazariy maqolalari bilan faol ishtirok etdilar.

Xalqaro konferensiya ishtirokchilari anjuman doirasida tashkil etilgan IV Xalqaro baxshichilik san’ati festivalining ochilish marosimiga bag‘ishlab tashkil etilgan mamlakatimizning usta baxshilari, xorijlik epik ijodkorlar, san’atkorlar  ishtirokidagi  bayram dasturida ham ishtirok etishdi.

Anjuman yakunida baxshichilik san’ati istiqboli bilan bog‘liq muhim rezolyusiya qabul qilindi. Rezolyusiyada:

xalq ijodining nodir durdonasi, milliy va umuminsoniy qadriyatlarning yuksak na’munasi hisoblangan baxshichilik san’atining ilmiy-nazariy va amaliy asoslarini chuqur o‘rganish;

baxshilar tomonidan ijro etilayotgan epik ijod namunalarning hududiy, lokal xususiyatlarini inobatga olgan holda keng tadqiq etish;

baxshichilik san’atining tarixiy ildizlari, taraqqiyot bosqsilari va badiiy xususiyatlari tadqiqiga bag‘ishlangan ilmiy ishlanmalar, monografiyalar yaratish;

baxshichilik san’atini milliy va umuminsoniy qadriyat namunasi sifatida xorijiy olimlar bilan hamkorlikda dunyo miqyosida  keng targ‘ib etish;

baxshilar tomonidan kuylanayotgan an’anaviy dostonlarning eng sara namunalarini jonli ijro holatidan yozib olish va to‘plash;

baxshichilik san’ati namunalarining audio va video variantlarini ko‘paytirish;

ustoz-shogirdchilik ana’anlari asosida nodir san’at namunalarini o‘rganayotgan yosh baxshilarga o‘z san’atlarini namoyon etishlari uchun keng imkoniyatlar yaratish;

baxshichilik san’atini yurtimizda va dunyoda keng targ‘ib etish;

baxshichilik san’ati yo‘nalishida xalqaro hamkorlik aloqalarini kuchaytirish va folklor namunalarining variant va versiyalari tadqiqiga bag‘ishlangan loyihalarni amalga oshirish;

baxshichilik san’atini tadqiq etuvchi folklorshunos va musiqashunos, etnomusiqashunos olimlarning o‘zaro tajriba almashishini yo‘lga qo‘yish;

yurtimizdagi va xorijlik folklorshunos hamda musiqashunos olimlar ishtirokida  xalqaro anjumanlar va mahorat darslarini  tashkil etish;

hozirgi kunda O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan O‘zbek milliy musiqa san’ati institutida tahsil olayotgan talaba-baxshilarning kelajakda yetuk mutaxassis bo‘lib yetishishlari uchun doston ijrochiligi an’analarini  bugungi zamon talablari asosida  o‘rgatish kabi masalalarga alohida e’tibor qartish zarurligi  ta’kidlandi.

        Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman doirasida soha mutaxassilari ilmiy-tadqiqot ishlarining sifati va samaradorligini oshirish, ta’lim tizimiga innovatsion ta’lim texnologiyalarini keng joriy etish, baxshi ijrochiligini jahon arenalarida keng yoyish maqsadida …… davlatlaridagi oliy o‘quv yurtlari, xalqaro ilmiy ilmiy tadqiqot markazlari yetakchilari o‘rtasida jami …. ta o‘zaro hamkorlik shartnomalari imzolandi. Ushbu xalqaro shartnomalar imzolanishidan asosiy maqsad tegishli muassasalari o‘rtasida madaniyat va ta'lim sohasida aloqalarni mustahkamlash, o‘zaro tajriba almashinuvi, musiqa san'ati, milliy-madaniy meros va san'at sohasida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish, ikki tashkilot o‘rtasidagi munosabatlarni kengaytirish va yanada rivojlantirish, madaniy almashinuvni rivojlantirish maqsadida milliy musiqa san'ati namunalarini taqdim etish, madaniy tadbirlarni o‘tkazish uchun o‘zaro shart-sharoitlar yaratish bo‘yicha hamkorlik aloqalarini o‘rnatishdan iboratdir.

Konferensiya doirasida tashkiliy qo‘mita tomonidan yaratilgan “BAXSHI AYTIMLARI” to‘plamining taqdimoti bo‘lib o‘tdi. Bu taqdimot xalqaro ilmiy anjumanning ijodiy cho‘qqisi va ilmiy yangiligi bo‘ldi deb ayta olamiz. Baxshi aytimlari to‘plami 100 dona ishlab chiqarilib, har bir xalq dostonlari va terminlarini qaysi vaqtda ijro etilishi, uning inson ruhiyatiga ijobiy ta’siri to‘g‘risidagi ma’lumotlar o‘rin olgan “Qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma”  ham anjuman ishtirokchilariga tarqatildi.

“II Turkiy dunyo madaniyati forumi” hamda “Yangi O‘zbekistonda baxshichilik san’ati: zamonaviy tadqiqotlar va istiqbollar” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyaning asosiy ilmiy natijalari, xulosalar va saralab olingan eng yaxshi maqolalar jamlangan “Maqolalar to‘plami” nashr etilgan bo‘lib, barcha konferensiya ishtirokchilari va faxriy mehmonlarga sovg‘a qilinadi. Anjuman so‘ngida har bir ishtirokchi O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vaziri tomonidan xalqaro sertifikat va konferensiya tashkiliy qo‘mitasining estalik sovg‘alari bilan taqdirlandilar.