O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi

Assalomu alaykum, hurmatli forum ishtirokchilari!

Muhtaram mehmonlar!

Sizlarni yetti iqlimda “Yer yuzining sayqali” deb nom olgan, qadimiy va boy tarixi, betakror madaniyati, buyuk siymolari bilan jahon sivilizatsiyasiga ulkan hissa qo‘shgan, milliy davlatchiligimiz va ma’naviyatimizning ko‘hna beshiklaridan biri bo‘lgan, AYSESKO tomonidan 2025-yilda “Islom dunyosi madaniyat poytaxti” deb e’lon qilingan go‘zal va betakror Samarqand shahrida ko‘rib turganimdan behad mamnunman.  

Fursatdan foydalanib, Samarqandning Islom olamida tutgan yuksak o‘rnini e’tirof etgan holda, uni “Islom dunyosi madaniyat poytaxti” deb e’lon qilgani uchun AYSESKO rahbariyati va a’zo davlatlarga yana bir karra samimiy minnatdorlik izhor etamiz.

 

Qadrli anjuman ishtirokchilari!

Bugungi kunda yurtimizda Hurmatli Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev boshchiliklarida islom ilm-fani va ma’naviy merosini chuqur o‘rganish, uni asrab-avaylash va rivojlantirish yo‘lida qator yirik tashabbuslar amalga oshirilmoqda.

Jumladan, Toshkent xalqaro Islom akademiyasi huzurida AYSESKOning maxsus kafedrasi tashkil etildi. Shuningdek, Imom al-Buxoriy, Imom at-Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom instituti singari muassasalarning faoliyati yo‘lga qo‘yilgani nafaqat O‘zbekiston, balki butun Islom olami uchun muhim ahamiyatga egadir.

Samarqandda hadis ilmining sultoni Imom Buxoriy majmuasi qurilmoqda. Bu yil yurtimizda Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligi keng nishonlanmoqda.

Kuni kecha O‘zbekiston Respublikasi va AYSESKO o‘rtasida “Yo‘l xaritasi” — ya’ni hamkorlikni mustahkamlash va yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha strategik reja imzolandi.

Bu hujjatda qator dolzarb yo‘nalishlar: ilmiy-tadqiqot loyihalarini amalga oshirish, yosh olim va talabalar almashinuvi, madaniy meros ob’yektlarini muhofaza qilish va tiklash bo‘yicha qo‘shma tashabbuslar belgilandi.

Shubhasiz, bu “Yo‘l xaritasi” ikki tomonlama ishonch, o‘zaro hurmat va madaniy diplomatiyaning yangi bosqichidir.

Hurmatli mehmonlar!

Islom madaniyatining ulug‘vor merosi — bu xattotlik, musiqa va she’riyat kabi san’at va fanlarning nurli uyg‘unligi bo‘lib, u nafaqat o‘tmishimizni yoritadi, balki insoniyatning ma’naviy taraqqiyoti uchun muhim mayoq bo‘lib xizmat qiladi.

Barchamizga yaxshi ma’lumki, atomlar har qanday moddani tashkil etuvchi eng asosiy elementlar hisoblanadi. Atrofimizdagi har bir narsa — havo, suv, binolar, hatto o‘z tanamiz — aynan shu kichik zarrachalardan tashkil topgan.

Xuddi shunday, bizning Islom sivilizatsiyasi merosimiz ham ilm-fan yutuqlaridan tortib, nozik xattotlik san’ati, musiqa, nasr va nazmgacha bo‘lgan har bir ifodasi orqali bizni ruhiy va madaniy jihatdan birlashtiradi.

Ushbu madaniy boyliklar — avlodlarni, xalqlarni va mintaqalarni o‘zaro bog‘lab, bilim, ijodkorlik va ma’naviyat asosida barpo etilgan yagona taraqqiyotning chinakam timsoliga aylanmoqda.

Shunday ekan, madaniyat ham atomlar kabi, insoniyatning ezgulik, birlik va ma’naviyatini shakllantiruvchi eng muhim asosdir.

Biz faxr bilan ayta olamizki: Islom dunyosida yuzaga kelgan ilm-fan va madaniyat yutuqlari bugungi zamonaviy dunyo taraqqiyotining asosi, ildizi va dasturilamalidir.

Xattotlik san’ati — bu Ilohiy go‘zallikning qog‘ozdagi aksi, sabr mevasi, moʻjiza va joziba ifodasidir.

U nafaqat shakl orqali ma’noni, balki go‘zallik yordamida e’tiqodni ifodalaydi. Kufiy, Nasx, Sulus kabi mashhur uslublar asrlar davomida shakllangan bo‘lib, Islom sivilizatsiyasida katta o‘rin tutadi.

Sharq mamlakatlarida, xususan, O‘zbekiston zaminida xattotlik fan darajasigacha ko‘tarilgan. Bu borada o‘ziga xos maktablar yaratilgan. Bizning xattotlikda erishgan darajalarimiz haqida noyob kitoblarimiz, betakror tarixiy manbalarimiz, obidalarimizdagi yozuvlar ham so‘zlab turibdi.

Quvonarlisi, bugungi kunda hattotlik san’ati an’analarini asrab-avaylab, uni davom ettirayotganlar safi ham kengayib bormoqda.  

She’riyat inson qalbining ovozidir. U orqali biz nafaqat tarixni, balki kelajak umidlarini ham his etamiz. She’r so‘zlarni ruhga aylantirib, insoniyatni ezgulikka chorlaydi va borliqni qalb ko‘zi bilan qarashga undaydi. She’r haqiqatni so‘zda yashirin, qalbda sevimli shaklda ifoda etuvchi mash’aldir. Islomning buyuk faylasuflari va shoirlari ham “Aniqki, she’rda hikmat bor” deya bejiz ta’kidlamaganlar.

Biz baxtli avlodmizki, Moturidiy, Naqshbandiy, Buxoriy, Navoiy kabi buyuk mutafakkirlardan tortib, zamonaviy qalam ahligacha bo‘lgan boy ma’naviy merosga egamiz.

Men ishonch bilan ayta olamanki, bugungi kunda she’riyat, musiqa va san’at yana inson qalbini qudratli qilib, uni yaxshilikka chorlovchi kuchli vositalarga aylanmoqda.

Musiqa bu tug‘ma tuyg‘ularning tovush orqali yuzaga chiqishi, inson qalbini poklash va ilhomlantirish vositasidir. U millat, din, irq yoki tildan qat’i nazar, insonlarni yagona tuyg‘u va qadriyatlar atrofida jipslashtirish xususiyatiga egadir.

Aytish joizki, agar har birimiz yashab turgan zaminda ezgulik va ma’naviyatga yo‘naltirilgan musiqa hamda san’at rivojlantirilmasa, bu bo‘shliqni boshqa — globallashuv jarayonida paydo bo‘luvchi yot g‘oyalar egallaydi va bu aksariyat hollarda milliy o‘zlikni, qadriyatni, ruhiy mushohadani yo‘qotishga olib keladi.

Shu bois, yurtimizda o‘tkazilayotgan Maqom san’ati anjumani, Sharq taronalari musiqa festivali, Baxshi san’ati va boshqa xalqaro musiqiy festivallar nafaqat mazkur sohada olib borilayotgan milliy siyosatimiz ifodalari sifatida namoyon bo‘lmoqda, balki bag‘rikenglik, millatlararo hamjihatlik va ma’naviy rivojlanishning mustahkam belgisi sifatida ham e’tirof etilmoqda.

 

 

Qadrli do‘stlar!

Bugun insoniyat insoniy qadriyatlar tanazzulining dahshatli davrini boshdan kechirmoqda. Odamlar eng xavfli tahdid — anti-madaniyat epidemiyasi bilan yuzma-yuz turibdi.

Bu — jamiyatni ichidan yemirayotgan, inson ma’naviyati va madaniyatiga qarshi yo‘naltirilgan jiddiy xavfd deb hisoblayman.

Islom madaniyatining asrlar osha o‘zgarmay kelayotgan qadriyatlari aynan shu falokatli vaziyatda insoniyatni qutqarish uchun yagona ishonchli yo‘l yo‘l ekanligiga zarracha shubham yo‘q.

Islom madaniyati — bu shunchaki diniy aqidalar to‘plami emas. Bu — inson hayotining barcha jabhalarini yorituvchi yuksak tafakkur va odob maktabidir.

Bugun shunday bir davrki, insoniyat o‘z taraqqiyotining cho‘qqisida yashamoqda.

Ilm-fan o‘zining eng yuksak bosqichiga yetganiga qaramay, insoniyat hanuz nimanidir izlaydi.

Ilm-fanda erishilayotgan yutuqlarning hech biri uni to‘liq qoniqtira olmayapti.

Zero, qalb och bo‘lsa — hech qanday yutuq uni to‘ldira olmaydi.

Shuning uchun ham madaniyatsiz taraqqiyot — bu halokat yo‘lidir.

Chunki madaniyat — har qanday taraqqiyotning mezoni, unga yo‘nalish beruvchi kompas kabidir.

Aziz mehmonlar!

Ta’kidlamoqchimanki, aynan shu nuqtada AYSESKOning ahamiyati yorqin namoyon bo‘ladi.

Bugungi globallashuv jarayonida yuzaga kelgan “anti-madaniyat epidemiyasi” avj olgan bir vaqtda, AYSESKO — insoniyatni “qo‘shtirnoq ichida” emlash, uni halokatdan qutqarib qolish uchun yaratilgan global platformadir.

AYSESKO — bu bizning ham ma’rifiy ham madaniy vaksinamiz, insoniyat madaniyatini qayta tiklaydigan, uni barqaror yo‘lga soladigan najotkor tashkilot sifatida tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Fursatdan foydalanib, AYSESKOga a’zo har bir davlat vakillarini nafaqat o‘zimiz uchun, balki butun insoniyat uchun kurashishga chorlayman.

Insoniylik madaniyatini nafaqat asrab qolish, balki uni keng targ‘ib etishda, shu yo‘lda erishilgan har qanday yutuq — u qanchalik kichik bo‘lmasin — muhim qadriyat va muhim qadam sifatida qabul qilinmog‘i zarur, deb hisoblayman.

So‘zimni yakunlar ekanman, yana bir bor ta’kidlamoqchimanki:

Inson qalbini ozuqalantira oladigan yagona narsa bu — Madaniyatdir.

Va shubhasiz, Islom — insoniyat madaniyatining eng nozik, eng go‘zal va eng yuksak ko‘rinishidir!
 

Hurmatli forum ishtirokchilari!

Ushbu fursatdan foydalanib, quyidagilarni taklif qilmoqchimiz:

Birinchi.      AYSESKO bilan hamkorlikda nomoddiy-madaniy meros va madaniy turizm sohalarida loyihalarni amalga oshirish.

Ikkinchi.     AYSESKOning ta’lim dasturlarida O‘zbekistonning madaniyat va san’atga ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari vakillari ishtirokini doimiy asosda ta’minlash. Ta’lim muassasalari uchun grantlar ajratish.

Uchinchi. Marokash Qirolligining Rabot shahrida "Samarqand shahri – 2025 yilda Islom dunyosi madaniyat poytaxti" tadbirlarining yopilish marosimi, uning doirasida ko‘rgazma va konsert dasturlarini tashkil etish.

To‘rtinchi.  2026-yilda O‘zbekistonda o‘tkaziladigan “Sharq taronalari” va Maqom san’ati anjumanini AYSESKO shafeligida tashkil etish.

Beshinchi.   AYSESKO bilan hamkorlikda O‘zbekistonda islomiy san’at, kalligrafiya, miniatyura, musiqa va teatr san’atiga oid qisqa muddatli kurslar, taniqli olim va professorlar ishtirokida mahorat darslarini tashkil etib borish.

Oltinchi.     AYSESKOning Islom olami madaniyat poytaxtlari  dasturi doirasida qo‘shma madaniy tadbirlarni tashkil etib borish.

Yuqoridagi takliflarimizni qo‘llab-quvvatlaysiz degan umiddaman.

So‘zimning yakunida barchangizga sihat-salomatlik, ezgulik, ma’rifat yo‘lidagi sa’y-harakatlaringizda ulkan muvaffaqiyat tilayman.

E’tiboringiz uchun tashakkur!