Мәжилис басында усы жылдың бес айындағы экономикалық-социаллық көрсеткишлер атап өтилди. Бул дәўирде санаат 6,4 процентке өскен, экспорт муғдары 18 процент, сырт ел инвестициялары 46 процентке артқан. Баҳасы 3 миллиард долларлық 2 мың 500 ден аслам жаңа қуўатлық иске қосылған. 2 миллион 400 мың адам дәраматлы болған.

Соның менен бирге, дүньяда түрли келиспеўшиликлер ҳәўиж алмақта, саўда байланыслары ҳәм логистика қыйынласпақта. Тынышлық, әдиллик ҳәм инсан қәдирин улығлаўға болған талап ҳәр қашанғыдан да артып бармақта.

Соның ушын ҳәкимлер ҳәм министрлер имканиятларды дурыс баҳалап, интакерлик көрсетип ислеўи, халық ҳәм бизнес пенен қарым-қатнасты және де күшейтип, машқалаларды тез-тез шешип бериўи зәрүр.

Мәжилисте бул мәселе аймақлар ҳәм тармақлар кесиминде талланып, системалы кемшиликлер көрсетип өтилди.

Мәселен, ҳәр бир райондағы 40 тан аслам шөлкемде орташа 500 хызметкер жумыс ислейди. Бирақ айырым әпиўайы мәселелерди шешиў ушын да ўәлаяттан, олар болса республикадан рухсат алыўы керек. Ямаса, ўәкиллиги ҳәм қаржысы жетерли болған шөлкемлер өзин «қадағалаўшы» деп билип, халықтың аўырын жеңил етиў менен шуғылланбай атыр.

Министрлер, ҳүкиметтеги жуўапкерлер тәртип-интизамға қатаң итибар бермегени себепли реформалардың орынланыўы созылып кетпекте. Суд қарарлары өз ўақтында орынланбай атырғаны бойынша да мүрәжатлар көп.

Жылдың қалған дәўиринде 26,5 миллиард доллар инвестиция киргизилиўи, 1-сентябрьге шекем 3,3 миллиард долларлық 35 ири жойбар иске қосылыўы нәзерде тутылған.

Жақында болып өткен Ташкент халықаралық инвестиция форумында 30,5 миллиард долларлық саўда ҳәм инвестиция шәртнамаларына қол қойылды. Олар бойынша да системалы жумыс алып барыў керек.

Сонлықтан мәжилисте атқарыў тәртибин беккемлеў, халықтың машқалалары менен ислесиў бойынша жаңа система жолға қойылатуғыны белгиленди.

Буннан былай атқарыў тәртибине Есап палатасы жуўапкер болады, оның ўәкилликлери кеңейтиледи. Берилген қаржылардың тек ғана дурыс жумсалыўы емес, ал не нәтийже бергени, халықтың буннан қаншелли разы болғаны да үйрениледи. Палата бул таллаўлардан келип шығып, мәмлекет басшысына усыныслар киргизеди. Президент Администрациясының қадағалаў инспекциясы сапластырылады.

Ташкент қаласында өзин ақлаған «Халық қадағалаўы» электрон порталы пүткил республикамызда иске қосылады. Бул система мүрәжатлардың бирден-бир платформасы болады ҳәм оған барлық министрлик, уйым, ҳәкимликлер жалғанады.

Кейинги ўақытларда Халық қабыллаўханалары халықтың дәртин тыңлап, мәселелерди шешиўдиң орнына, мүрәжатларды мәмлекетлик шөлкемлерге бөлистириўши дәлдалшыға айланып қалған еди. Орынлардағы машқалалар шешилмегени ушын социаллық тармақлар арқалы шығыўлар көбейген.

Президентимиз халықтың дәрти ҳәм тәшўишлерин тыңлап, адамларға шараят жаратып бериў басшылардың тийкарғы ўазыйпасы екенин атап өтти.

– Ҳәр бир мүрәжаттың артында инсан тәғдири, оның дәрти ҳәм үмити турғанын умытпаўымыз керек. Халықтың дәрти менен жасаў биз ушын миннетлеме, – деди Шавкат Мирзиёев.

Сол себепли Халық қабыллаўханаларының қурамы пидайы қәнигелер менен толықтырылатуғыны айтылды. Енди Халық қабыллаўханаларына ўәлаят ҳәм район ҳәкиминиң өзи басшылық етеди. Олар ҳәр күни жумысын халықтың дәрти ҳәм тәшўишлерин тыңлаўдан баслайды. Бүгин туўылған машқаланы кейинге қалдырыўға жол қойылмайды. Мүрәжатты басқа уйымға жибермей, сол жердиң өзинде шешеди. Буның ушын район ҳәкиминиң ўәкилликлери кеңейтиледи.

Мәселен, ҳәкимде районлық шөлкемлердиң штатын бөлистириў, жақсы басшыны хошаметлеў, төмениректи ўазыйпасынан босатыў бойынша ўәкиллик жоқ. Ҳәким де, орынбасарлары да көп ўақтын мәжилис өткериўге жумсамақта.

Төменги буўындағы штатлар аймақтың социаллық-экономикалық раўажланыў мақсетине сәйкес емес. Тармақ шөлкемлери көп жыллық режелер бағдарламасын ислеп, баслама көрсетпей атыр, күнделикли тапсырмалар менен әўере.

– Районлық буўын нәтийжели ислемесе, жоқарыдан қандай тапсырма түсирилсе де, гөзленген мақсетлерге ерисип болмайды, – деди Президент.

Мәмлекетимиз басшысы буған қаратылған әҳмийетли басламаларды алға қойды.

Енди районларда қатнас ҳәм басқарыў системасы да өзгереди. Быйыл Сурхандәрья ўәлаятында және 16 аймақта – Бектемир, Қоңырат, Шымбай, Асака, Ғиждувон, Ғәллеарал, Яккабағ, Хатирчи, Чортоқ, Булунғур, Сырдәрья, Қува, Шават, Хазарасп районлары, Марғилан ҳәм Янгийўл қалаларында жаңаша басқарыў енгизиледи.

Яғный, экономика ҳәм қаржы, инвестиция, аўыл хожалығы, бәнтлик, қурылыс, экология, мәденият, шаңарақ ҳәм ҳаял-қызлар, жаслар мәселелери бойынша 9 мәмлекетлик уйымның районлық бөлими ҳәкимлик системасына өтеди. Олардағы жәми штатларды бөлистириў, жумысқа алыў ҳәм босатыўды ҳәким шешеди. Районлардың ықтыярында қалатуғын қаржылар дәреги көбейтиледи.

Енди ҳәкимде 4 орынбасар болады. Район ямаса қаланың раўажланыў режесине қарап, қайсы тараў бойынша орынбасар болыўын оның өзи белгилейди. Ҳәким орынбасарына анық ўазыйпалар жүкленип, ҳәр бир ўазыйпа ҳәм функциясы қаржысы менен беккемленеди.

Ҳәким ҳәм оның орынбасарлары нәтийжелилик көрсеткишлерин толық орынласа, келеси жылы аймаққа берилетуғын қаржы 10-15 процентке көбейтиледи. Болмаса, қаржы көбейтилмейди ҳәм жуўапкер басшы жумыстан кетеди.

Районда тараў жуўапкерлери ҳәм жетекши исбилерменлерден ибарат «Реформалар штабы» дүзиледи. Ол арқалы мәҳәллелер кесиминде жойбар, инфраструктура, қаржы дәреги, кадрлар мәселесин қамтып алған үш жыллық бағдарлама таярланады. Келеси жыл ушын бюджет, инфраструктура, өндирис, хызмет, инвестиция ҳәм бәнтлик бағдарламалары усы тийкарда тастыйықланады.

Бул жаңа тәжирийбе, нәтийжелерге қарап, келеси жылдан пүткил республикамызда жолға қойылады.

Және бир әҳмийетли жаңалық – жумысшы ҳәм тартымлы орталық жаратыў ушын 1-августтан барлық ўәлаят ҳәм район ҳәкимликлеринде мийнет ҳақы арттырылады, хызметкерлерге жумысына қарап айлық үстеме ҳәм қосымша бонус бериледи.

Бирақ, өзине жүкленген ўазыйпаны орынлай алмағанларға шара көриледи. Әне сонда, ҳәмме тәртип ҳәм реже менен ислеўге үйренеди.

Мәжилисте аймақларда бәнтликти тәмийинлеў, кәмбағаллықты қысқартыў, инвестиция ҳәм экспорт және орталықты жақсылаў мәселелерине айрықша итибар қаратылды. Салық ҳәкимшилигин жақсылап, халықтың исбилерменлигин ҳәм жумыс орнын жаратыўды қоллап-қуўатлаў зәрүр екенлиги атап өтилди.

Мәҳәллелерге суў алып барып, мийўе-овощ жетистириў, заманагөй агротехнологиялар арқалы экспорттты көбейтиў имканиятлары көрсетип өтилди. Тоғай ҳәм жайлаўлардан шарўашылықта пайдаланып, гөш ҳәм сүт өнимлерин көбейтиў, азық-аўқат инфляциясын тыйым салыў илажлары белгиленди.

Қалаларда жәмийетлик транспортты раўажландырыў, жол ҳәрекетин дурыс шөлкемлестирип, тығылыс ҳәм автоаварияларды азайтыўдың әҳмийети атап өтилди. Адамлар сейил ететуғын орынлар, жасыллық ҳәм балалар майданшаларын көбейтип, халықты разы етиў талабы қойылды.

Мәжилисте додаланған мәселелер бойынша Бас министр, ҳүкимет ағзалары ҳәм ҳәкимлер мәлимлеме берди.