Ўзбекистон халқи азалдан эзгулик ва ёмонлик, ўз замини шаъни ва қадр-қимматини ҳимоя қилган қўрқмас паҳлавонлар, ҳукмдорларнинг шафқатсизлиги ва айни пайтда донишмандлиги ҳақида ранг-баранг ривоятлар тузиб, оғиздан оғизга ўтиб келмоқда. Алпомиш, Сиёвуш ва Афросиёб ҳақидаги машҳур ривоятлар ва бошқа кўплаб ранг-баранг халқ оғзаки ижоди намуналари адабиётимизга асос солган.

Ўзбек адабиёти тарихида юморнинг ҳам ўрни бор эди. Халқ эпоси – латифаларда латиф жанри шундай пайдо бўлган. Таниқли ҳажвий ҳикоялар қаҳрамони Насреддин Афанди дунё миқёсида шуҳрат қозонди - бойлар ва шаҳар ҳукмдорлари билан моҳирона уйғунликни амалга оширадиган ҳажвий қаҳрамон.

Фольклор асарлари ҳам қизиқарли бўлиб, уларнинг сюжетларини ўзбек адабиёти класциклари: «Тоҳир ва Зуҳра», «Фарҳод ва Ширин», «Лайли ва Межнун» ва бошқалар тўплаган. Темурийлар даврида энг буюк шоир ва давлат арбоби, ўзбек адабиёти ва адабиётининг асосчиси Алишер Навоий (1441-1501) адабиётида улкан роль ўйнаган. Унинг бебаҳо қўлёзмалари шу кунгача Давлат Эрмитажи, Лувр ва Британия музейи каби жаҳонга машҳур музейларнинг кўплаб қўлёзма коллекцияларида сақланмоқда ва дунёнинг кўплаб тилларига таржима қилинган. Алишер Навоий (1441-1501) Атоқли муаллифлар ижодида Ўзбекистоннинг турли даврларида содир бўлган тарихий воқеаларни ўқиш мумкин. Шундай қилиб, Заҳириддин Бобурнинг (1483-1530) «Бобурнома» асарида икки салтанат – Темурийлар ва Бобурийлар ҳукмронлиги давридаги мамлакат ҳаёти тасвирланган.

14-асрдан бошлаб Самарқанд, Бухоро шаҳарлари, Фарғона водийси ва Хоразм шаҳарлари Ўрта Осиёнинг муҳим адабий марказлари бўлган. Бу ерда шеърият ва бадиий маҳорат тез ривожланди. Айниқса, қуйидаги шоирлар машҳур бўлган: Жомий (1414-1492), Лутфий (1367-1466), Машраб (1653-1711), Оғахий (1809-1874). Атоқли шоиралар Нодира (1792-1842, Увайсий (1780-1845), Махзуна) ҳам ўзбек аёллар шеъриятига беқиёс ҳисса қўшган, ўзбек адабиётида социал-реализмга асос солган, унга ижтимоий-сиёсий мавзуларни киритган Фитрат, Ҳамзалар ҳам беқиёс ҳисса қўшган.

Замонамиз асарларидан Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғулом, Ойбек, Эркин Воҳидов, Абдулла Орипов ва бошқа кўплаб ёзувчиларнинг асарларини ўқишни маслаҳат берамиз.